การกินเจ คือการหลีกเลี่ยงเนื้อสัตว์ทุกชนิด ร่วมกับห้ามกินผักบางประเภท โดยเฉพาะผักที่มีกลิ่นฉุน 5 ชนิด ได้แก่ กระเทียม หัวหอม (รวมไปถึงต้นหอม หอมแดง หอมหัวใหญ่) หลักเกียว (กระเทียมโทนจีน) กุยช่าย ใบยาสูบ
แม้ว่า อาหารเจ จะเป็นอาหารสุขภาพ แต่ถ้าเราบริโภคไม่ได้สัดส่วน ไม่ถูกหลักโภชนาการ ก็มีโอกาสที่จะเกิดปัญหาสุขภาพได้ เนื่องจากอาหารเจ มักจะทำมาจากแป้งเป็นหลัก และมักมีน้ำมันเป็นส่วนประกอบอยู่มาก และเพื่อให้ได้ประโยชน์จากการกินอาหารเจสูงสุด เรามีวิธีกินเจให้ดีต่อสุขภาพมาแนะนำค่ะ
- กินโปรตีนจากพืชทดแทนโปรตีนจากเนื้อสัตว์ เช่น โปรตีนเกษตร เต้าหู้ ฟองเต้าหู้ นมถั่วเหลือง เห็ด ถั่วเขียว ถั่วแดง ถั่วดำ ถั่วเปลือกแข็ง เช่น อัลมอนด์ วอลนัท ถั่วลิสง โดยควรกินให้หลากหลาย ผสมผสาน เพื่อให้ได้รับกรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วน เนื่องจากโปรตีนจากพืชจะขาดกรดอะมิโนจำเป็นบางตัวไป
- กินอาหารประเภทแป้งแต่พอดี ไม่ว่าจะเป็นข้าว แป้ง เผือก มัน และอาหารประเภทเส้นต่างๆ เพราะถ้าบริโภคมากเกินไป ก็จะทำให้น้ำหนักเพิ่มได้ และควรเลือกชนิดที่ไม่ขัดสี เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีท ลูกเดือย ธัญพืชต่าง ๆ
- กินผักและผลไม้ให้ได้หลากสีสัน ทั้งสีแดง ขาว เขียว ส้ม เหลือง ม่วง เพื่อให้ได้ประโยชน์จากไฟโตนิวเตรียนส์ หรือสารต้านอนุมูลอิสระ อาหารเจประเภทผักส่วนมาก จะนำมาต้มจนเปื่อย หรืออุ่นซ้ำบ่อยๆ จนทำให้สูญเสียวิตามินหมด จึงควรทานผักสดบ้าง อาจทานเป็นผักจิ้มน้ำพริกเจ หรือผักแกล้ม และควรล้างผักให้สะอาด โดยปริมาณผักที่ควรได้รับ คือ มื้อละประมาณ 6 ช้อนกินข้าว สำหรับผลไม้ ควรทานทุกมื้อหลังอาหารหรือเป็นอาหารว่าง และควรเลือกผลไม้ไม่หวานจัดเกินไป
- ควรดื่มน้ำให้เพียงพอ เพราะเมื่อทานผักมากๆ ร่างกายจะต้องการน้ำในปริมาณเพิ่มขึ้น หากดื่มน้ำไม่เพียงพอจะทำให้ท้องผูก จึงควรดื่มน้ำให้ได้อย่างน้อยวันละ 8 แก้ว
- พยายามเลือกอาหารที่ผ่านการปรุงแต่งน้อยที่สุด หลีกเลี่ยงอาหารกระป๋อง อาหารหมักดอง เพราะมักจะมีการใส่เกลือหรือโซเดียมในปริมาณสูง ทำให้ไตทำงานหนัก
- ใช้เครื่องปรุงรสหรือซอสต่างๆ แต่พอควร เพื่อไม่ให้ได้รับโซเดียมมากเกิน สำหรับซอสถั่วเหลือง ควรเลือกซอสที่หมักด้วยวิธีทางธรรมชาติ เพื่อลดสารปนเปื้อนที่เป็นโทษต่อร่างกาย
- กินหวานให้น้อยลง ไม่ใช่ว่าเมื่อคุณกินเจแล้ว จะสามารถกินขนมหวานได้เต็มที่ เพราะไม่ว่าจะเป็นอาหารเจหรือไม่เจ ถ้ามีความหวานและผสมน้ำตาลอยู่มากก็ทำให้อ้วนได้เช่นกัน
- หากต้องพึ่งพาอาหารสำเร็จรูป ควรเลือกเมนูต้ม อบ นึ่ง ยำ แทนเมนูทอด ผัดน้ำมัน หรือมีกะทิเป็นส่วนประกอบ ข้อนี้สำคัญมากๆ สำหรับผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก และไม่อยากได้ไขมันส่วนเกินแถมมาในช่วงเทศกาลกินเจ
- ระหว่างที่ทานเจอาจมีความรู้สึกว่าหิวง่าย เนื่องจากร่างกายอาจได้รับโปรตีน ไม่เพียงพอ ควรเลือกอาหารว่างที่มีประโยชน์ เช่น ผลไม้สด เมล็ดธัญพืชอบกรอบ เมล็ดฟักทอง เมล็ดทานตะวัน นมถั่วเหลืองผสมธัญพืช เต้าฮวยน้ำขิง ขนมปังโฮลวิท ข้าวโพดคลุก เป็นต้น เพื่อไม่ทำให้หิวมากก่อนจะทานอาหารมื้อหลัก
ปฏิบัติได้ตามนี้ การกินเจก็ได้ทั้งบุญและสุขภาพที่ดีค่ะ