โครงการเด็กไทยสุขภาพดี โรงเรียนศรีบางไทร

หนึ่งในความท้าทายของคุณครูและผู้ปกครองต่อการเสริมสร้างเด็กสุขภาพดีในยุคนี้ คือการปลูกฝังพฤติกรรมโภชนาการที่ดีผ่านการเรียยนรู้และกิจกรรมที่ได้ลงมือปฏิบัติจริง เพื่อสร้างประสบการณ์เชิงบวกให้พวกเขารู้สึกมีส่วนร่วม เข้าใจจุดมุ่งหมายและประโยชน์ของการดูแลสุขภาพที่ดีสู่อนาคตอย่างยั่งยืน พร้อมวิธีการปรับตัวให้เหมาะสมตามสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปในแต่ละวัน

เนสท์เล่เป็นอีกหนึ่งกำลังในการขับเคลื่อนการมีสุขภาพและโภชนาการที่ดีของเด็กไทยทั่วประเทศ ผ่านโครงการเนสท์เล่เพื่อเด็กสุขภาพดี (Nestle for Healthy Kid : N4HK) ที่มีการสร้างเครือข่ายและชุมชนออนไลน์สำหรับผู้ปกครอง และคุณครู เพื่อแลกเปลี่ยนความรู้และจัดกิจกรรมส่งเสริมพฤติกรรมที่ดีต่อสุขภาพ ผ่านเว็บไซต์และเพจเฟสบุ๊ก Nestle for Healthier Kids Thailand ซึ่งมีจุดประสงค์เพื่อสร้างสุขภาพดีให้เด็กทั่วประเทศเติบโตสู่อนาคตอย่างแข็งแรง ด้วยการปลูกฝังความรู้ด้านโภชนาการและสุขภาพ 5 พฤติกรรมหลัก ได้แก่ 1) กินหลากหลาย เพิ่มผักผลไม้ 2) สัดส่วนอาหารที่เหมาะสม 3) กินพร้อมหน้า 4) เลือกดื่มน้ำเปล่า และ 5) ขยันขยับ ออกกำลังกาย


โรงเรียนศรีบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นโรงเรียนต้นแบบในการส่งเสริมโภชนาการเด็กวัยเรียนในวิถีใหม่ (Healthy New Normal) ที่สามารถนำแนวทางส่งเสริมโภชนาการเพื่อเด็กไทยอย่างยั่งยืนโดยเนสท์เล่ ที่เน้นการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างคุณครูกับนักเรียน 3 รูปแบบ เพื่อให้นักเรียนได้เรียนรู้ผ่านการลงมือปฏิบัติเอง (Active Learning) จนเกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมด้านโภชนาการและสุขภาพให้ดียิ่งขึ้น ทั้งที่โรงเรียนต่อเนื่องสู่ที่บ้านและชุมชน ได้แก่

 
1. ส่งเสริมการเลือกดื่มน้ำเปล่า กระบวนการจูงใจให้เด็ก ๆ หันมาดื่มน้ำเปล่าอย่างเพียงพอต่อความต้องการที่ได้ผลจริงคือ การแจกกระบอกน้ำส่วนตัวที่สามารถพกติดตัวไปได้ทุกที่ช่วยให้นักเรียนดื่มน้ำได้มากขึ้น ทั้งที่โรงเรียนและที่บ้าน สามารถหยิบดื่มได้ทุกที่ ทุกเวลา โดยไม่ต้องรอให้รู้สึกกระหายน้ำก่อน ช่วยลดการดื่มน้ำหวานหรือน้ำอัดลมที่มีปริมาณน้ำตาลสูงส่งผลให้เด็กเสี่ยงต่อภาวะน้ำหนักเดินเกณฑ์ อีกทั้งเป็นการช่วยลดปริมาณขยะจากแก้วน้ำพลาสติกในโรงเรียน
อีกหนึ่งกิจกรรมที่คุณครูสามารถนำไปใช้เพื่อช่วยให้เด็กรู้สึกว่าการดื่มน้ำเป็นเรื่องสนุก ไม่น่าเบื่อ คือการแจกสติ๊กเกอร์รูปหยดน้ำให้เด็ก ๆ นำไปแปะสะสมประวัติการดื่มน้ำเปล่าหน้าห้องเรียน เพื่อเป็นกำลังใจให้ทุกคนเห็นบันทึกการดื่มน้ำอย่างเพียงพอ เป็นตัวอย่างให้เพื่อนร่วมชั้น และเมื่อนักเรียนที่ดื่มน้ำน้อยเห็นเพื่อนคนอื่น ๆ มีบันทึกการดื่มน้ำมากจะเกิดเป็นแรงผลักดันให้ตัวเองอยากดื่มน้ำเปล่าให้มากขึ้นเช่นกัน
 
2. ส่งเสริมขยันขยับออกกำลังกาย ผ่านการลงมือประดิษฐ์อุปกรณ์ออกกำลังจากหนังยางที่เป็นวัสดุเหลือใช้นำมาทำเป็นอุปกรณ์ออกกำลังกายใหม่โดยไม่ต้องเสียเงินซื้อ เริ่มต้นด้วยการจัดทำธนาคารหนังยางเพื่อรวบรวมหนังยางจากนักเรียนและผู้ปกครอง จากนั้นคุณครูจะนำยางที่สะสมไว้มาให้นักเรียนร่วมช่วยกันประดิษฐ์อุปกรณ์ออกกำลัง ที่สามารถใช้ได้ทั้งที่โรงเรียนและที่บ้าน 2 รูปแบบ คือร้อยหนังยางเป็นเส้นพันวนกับท่อพลาสติกเพื่อให้เด็ก ๆ ใช้มือทั้งสองข้างดึงยืดออกพร้อมกัน กับการร้อยเป็นยางเส้นยาวสำหรับกระโดดเล่นกับกลุ่มเพื่อน ซึ่งช่วยสร้างความคึกคักให้เด็ก ๆ ได้ยืดเส้นยืดสายออกกำลังกายอย่างน้อย 5 วัน ต่อสัปดาห์ วันละ 20 – 30 นาที ก่อนเข้าเรียนในช่วงบ่าย ซึ่งช่วยกระตุ้นการทำงานของกล้ามเนื้อ จากการออกแรงดึงยืด เพิ่มความแข็งแรงของร่างกายจากการกระโดดและเต้นตามจังหวะเพลงที่สนุกสนาน ช่วยเผาผลาญพลังงานให้เด็ก ๆ เติบโตอย่างสมวัย ช่วยให้เด็ก ๆ รู้จักใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ ลดพฤติกรรมเนือยนิ่งจากการดูโทรทัศน์หรือเล่นเกมออนไลน์หน้าจอโทรศัพท์หรือแทบเลตเป็นเวลานาน
 
3. ส่งเสริมการกินหลากหลายเพิ่มผักผลไม้ กระตุ้นให้เด็กกินผักผลไม้มากขึ้น ผ่านกิจกรรมสวนผักในโรงเรียน โดยเน้นผักผลไม้ 5 สี เริ่มต้นด้วยการระดมความคิดให้เด็ก ๆ ช่วยกันระดมความคิดว่าผักผลไม้แต่ละสีมีอะไรบ้าง เช่น กลุ่มสีเขียว : ผักโขม ผักปวยเล้ง ผักกาดหอม ผักบุ้ง ผักคะน้า แตงกวา กะหล่ำปลี กวางตุ้ง กีวี องุ่นเขียว มะม่วงดิบ ฯลฯ กลุ่มสีเหลืองและส้ม : แครอต ฟักทอง ข้าวโพดอ่อน มันเทศ ส้ม กล้วย มะละกอ ฯลฯ กลุ่มสีแดง : มะเขือเทศ พริกหวานแดง บีตรูต สตรอว์เบอร์รี เชอร์รี ราสเบอร์รี แตงโม ฯลฯ กลุ่มสีขาวและน้ำตาล : กระเทียม ถั่วงอก เห็ดหอม เห็ดหูหนู ขิง ข่า หัวไชเท้า ฝรั่ง แก้วมังกร มังคุด ฯลฯ และกลุ่มสีม่วง : กะหล่ำปลีสีม่วง มะเขือม่วง ดอกอัญชัน ลูกหม่อน องุ่นม่วง บลูเบอร์รี ฯลฯ จากนั้นให้เด็ก ๆ ช่วยกันจัดทำหนังสือทำมือเรื่องผักผลไม้ 5 สี โดยที่คุณครูคอยให้ความรู้เรื่องประโยชน์และสารอาหารกลุ่มไฟโตรนิวเทรียนต์ (Phytonutrients) พร้อมให้นักเรียนได้ทดลองชิมและอธิบายรสชาติ ต่อด้วยการคิดต่อยอดเป็นเมนูอาหารกลางวัน ที่สามารถทำได้ง่าย ๆ ด้วยตัวเอง ในขั้นตอนนี้คุณครูร่วมให้คำแนะนำการเลือกเมนูอาหาร พร้อมวางแผนเมนูและจัดเตรียมวัตถุดิบอุปกรณ์ไว้แล้วบางส่วน ซึ่งถือเป็นการเชื่อมโยงความรู้ในห้องเรียนสู่การลงมือทำจริง ช่วยให้เด็ก ๆ เกิดความภาคภูมิใจ ที่สามารถสร้างสรรค์เมนูอาหารเองได้ช่วยให้กินผักผลไม้ที่มีประโยชน์ได้มากขึ้น

ทางโรงเรียนได้จัดทำตู้ปันสุขภาพดี มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้ทุกคน ทั้งนักเรียน ผู้ปกครอง และคุณครู ได้กินอาหารอย่างหลากหลายชนิด ไม่จำเจ โดยการร่วมแบ่งปันแลกเปลี่ยนอาหารสุขภาพทั้ง ผัก ผลไม้ ไข่ไก่ และผลิตภัณฑ์สัญลักษณ์ทางเลือกสุขภาพ ที่มีน้ำตาล ไขมัน และโซเดียม ในปริมาณเหมาะสมต่อร่างกาย แต่ยังคงรสชาติอร่อย นอกจากตู้ปันสุขภาพดีแล้ว ทางโรงเรียนยังแจกเมล็ดพันธุ์และต้นอ่อนพืช เช่น ถั่วเขียว ต้นอ่อนทานตะวัน ฯลฯ ให้เด็ก ๆ กลับไปปลูกที่บ้านหรือละแวกบ้านตัวเอง เพื่อให้เด็กๆคุ้นเคยกับผักมากขึ้นเป็นตัวช่วยสร้างเสริมนิสัยชอบกินผักหลากหลายในครอบครัวและชุมชน พร้อมทั้งมอบหมายให้การบ้านเด็ก ๆ บันทึกหรือถ่ายรูปประกอบรายงานการเพาะปลูกและการสร้างสรรค์เมนูอาหารจากผักผลไม้หลากสีที่บ้าน

การสร้างประสบการณ์เชิงบวกเพื่อส่งเสริมโภชนาการทั้ง 3 รูปแบบนี้ ถือเป็นการบูรณาการความรู้วิชาการทุกวิชา เพื่อให้เด็ก ๆ เข้าใจการดูแลสุขภาพทุกมิติรับรู้ถึงความสัมพันธ์ของความรู้ที่เชื่อมโยงกัน ได้แก่ 1) วิชาศิลปะ ผ่านการลงมืองานประดิษฐ์ระบายสีหนังสือทำมือเรื่องผัก 5 สี 2) วิชาการงานอาชีพ ผ่านการเรียนรู้การเพาะปลูกและปรุงอาหารด้วยตัวเอง 3) วิชาภาษาไทย ผ่านการเขียนเรียงความ บรรยายรายละเอียดการดูแลตัวเองที่บ้านเพื่อรายงานคุณครู 4) วิชาภาษาอังกฤษ ผ่านการเรียนรู้คำศัพท์ด้านโภชนาการ 5) วิชาสุขศึกษา ผ่านการลงมือเลือกสรรโภชนาการที่เหมาะสมและอุดมประโยชน์ต่อร่างกายอย่างเข้าใจ 6) วิชาวิทยาศาสตร์ ผ่านการเรียนรู้ปัจจัยการเจริญเติบโตของผักต่างชนิดพร้อมการสังเกตลักษณะพืชพันธุ์ต่าง ๆ อย่างใกล้ชิด และ 7) วิชาคณิตศาสตร์ ผ่านการรู้จักคิดปริมาณพลังงานที่ได้รับต่อมื้อและการคำนวณพลังงานที่ได้รับในแต่ละวัน

กิจกรรมเพื่อโภชนาการที่คุณครูโรงเรียนศรีบางไทรดำเนินการทั้งหมด ถือเป็นต้นแบบให้คุณครูทั่วประเทศ สามารถนำไปประยุกต์ปรับใช้เพื่อสร้างแรงบันดาลใจที่นำไปสู่การสร้างความเข้าใจ และรู้จักวิธีการดูแลสุขภาพของตัวเองให้แข็งแรงในระยะยาว เพราะคุณครูเป็นส่วนสำคัญต่อการเรียนรู้ ปลูกฝังรากฐานพฤติกรรมการกินที่ดีของเด็ก ซึ่งจะส่งผลยิ่งใหญ่ต่อรูปแบบการใช้ชีวิตอย่างมีคุณภาพในอนาคต สามารถเป็นกำลังต่อการสร้างสรรค์สังคมให้เข้มแข็ง

คุณครูและผู้ปกครองที่สนใจกิจกรรมด้านสุขภาพและโภชนาการสำหรับเด็ก ในโครงการเนสท์เล่เพื่อเด็กสุขภาพดี สามารถดาวน์โหลดสื่อการเรียนการสอนสนุก ๆ และติดตามเคล็ดลับเมนูอาหารสำหรับเด็กได้ที่ Nestle for Healthier Kids Thailand