ภาวะขาดน้ำหริอภาษาทางการแพทย์เรียกว่า Dehydration หมายถึงภาวะที่ร่างกายมีการสูญเสียน้ำมากกว่าที่ร่างกายได้รับ ส่งผลให้ระดับของโซเดียม โปแตสเซียม และคลอไรด์ ไม่สมดุล ซึ่งหากขาดน้ำมากๆ และไม่ได้รับการทดแทนอย่างเพียงพอ ในเวลาที่เหมาะสมก็อาจจะก่อให้เกิดผลเสียตามมา
สาเหตุของการเกิดภาวะขาดน้ำ
ภาวะของร่างกายเมื่อมีการขาดน้ำในปริมาณต่าง ๆ
ภาวะ ขาดน้ำแม้จะไม่รุนแรงมากแต่ก็ส่งผลกระทบต่อร่างกายได้ ตัวอย่างเช่น หากสูญเสียน้ำ 1 – 2% ของน้ำหนักตัว (ราว 0.7 – 1.4 ลิตรของคนน้ำหนัก 70 กิโลกรัม) จะทำให้รู้สึกกระหายน้ำ ริมฝีปากและเยื่อบุในปากแห้ง ไม่ค่อยมีน้ำลาย ผิวหนังแห้ง ปัสสาวะสีเข้ม หากสูญเสียน้ำประมาณ 4% ของน้ำหนักตัว จะทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรงและทำงานได้น้อยลง การส่งสัญญาณประสาททำงานเชื่องช้า เซลล์สมองทำงานไม่ดี สมรรถนะของร่างกายลดน้อยลง หากสูญเสียน้ำ 10-12% ของน้ำหนักตัว จะทนต่อความร้อนได้น้อยลง ทำให้รู้สึกอ่อนเพลีย และหากขาดน้ำถึง 20% ของน้ำหนักตัว อาจทำให้ซึม หมดสติและเสียชีวิตได้
จะเห็นได้ว่า สมรรถนะของร่างกายที่ถดถอยลงนั้นสัมพันธ์กับการเกิดภาวะการขาดน้ำ ดังนั้นควรจิบน้ำบ่อย ๆ อย่ารอให้กระหายน้ำ เพราะเมื่อเรารู้สึกกระหายน้ำก็แสดงว่าร่างกายเริ่มขาดน้ำแล้ว
สาเหตุของการเกิดภาวะขาดน้ำ
- สาเหตุที่สำคัญคือท้องร่วง และอาเจียน จากการติดเชื้อ
- มีไข้สูง ทำให้เสียเหงื่อมาก
- ออกกำลังกายมาก และอยู่ในสภาพอากาศที่ร้อน ร่างกายจะเสียน้ำมากกว่าเกลือแร่
- ผิวหนังถูกไฟไหม้ ร่างกายจะสูญเสียน้ำทางน้ำเหลืองที่ไหลออกมา
- เสียน้ำทางปัสสาวะ เช่น โรคเบาหวานและเบาจืด ร่างกายจะสูญเสียน้ำไปทางปัสสาวะมากจนอาจจะเกิดไตวาย
- ดื่มน้ำไม่เพียงพอ
ภาวะของร่างกายเมื่อมีการขาดน้ำในปริมาณต่าง ๆ
ภาวะ ขาดน้ำแม้จะไม่รุนแรงมากแต่ก็ส่งผลกระทบต่อร่างกายได้ ตัวอย่างเช่น หากสูญเสียน้ำ 1 – 2% ของน้ำหนักตัว (ราว 0.7 – 1.4 ลิตรของคนน้ำหนัก 70 กิโลกรัม) จะทำให้รู้สึกกระหายน้ำ ริมฝีปากและเยื่อบุในปากแห้ง ไม่ค่อยมีน้ำลาย ผิวหนังแห้ง ปัสสาวะสีเข้ม หากสูญเสียน้ำประมาณ 4% ของน้ำหนักตัว จะทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรงและทำงานได้น้อยลง การส่งสัญญาณประสาททำงานเชื่องช้า เซลล์สมองทำงานไม่ดี สมรรถนะของร่างกายลดน้อยลง หากสูญเสียน้ำ 10-12% ของน้ำหนักตัว จะทนต่อความร้อนได้น้อยลง ทำให้รู้สึกอ่อนเพลีย และหากขาดน้ำถึง 20% ของน้ำหนักตัว อาจทำให้ซึม หมดสติและเสียชีวิตได้
จะเห็นได้ว่า สมรรถนะของร่างกายที่ถดถอยลงนั้นสัมพันธ์กับการเกิดภาวะการขาดน้ำ ดังนั้นควรจิบน้ำบ่อย ๆ อย่ารอให้กระหายน้ำ เพราะเมื่อเรารู้สึกกระหายน้ำก็แสดงว่าร่างกายเริ่มขาดน้ำแล้ว